چرا انتقال دائمی آب طالقان به تهران غلط است؟ 

به گزارش «راهبرد معاصر»، امروز ابرشهرهایی همچون تهران و البرز با کم آبی شدیدی دست و پنجه نرم می کنند. معضلی که به گفته کارشناسان، می توان از آن به عنوان  «بحران بی آبی» یاد کرد. این بحران به‌تدریج چالش ها و مشکلات عدیده ای برای کشور ایجاد می کند، اما آنچه حائز اهمیت است، اینکه با توجه به کاهش شدید نزولات آسمانی نسبت به دهه های گذشته، راهکار غلبه بر بحران چیست ؟

اصل اینکه آیا انتقال آب سیاست درستی است یا خیر، وابسته به کار کارشناسی و دسترسی به اطلاعات و آمارهای دقیق از منابع آب مبدأ و مقصد است

یکی از راهکارهایی که دولتمردان از آن سخن می گویند و درباره برخی استان ها مانند یزد از آن بهره برداری کردند، انتقال آب است. به باور کارشناسان، انتقال آب بین استانی و ناحیه ای زمانی مورد تأیید قرار می گیرد که منطبق با قوانین و مقررات مختص انتقال آب باشد. هرگونه انتقال بدون برنامه که فقط بنا به رفع چالش موقتی باشد، قابل تأیید نیست، زیرا تبعات این موضوع مردم را در سایر حوزه ها درگیر می کند.

گاهی گریزی از انتقال آب تا رفع مشکل بی آبی نیست. این واقعیت است که خشکسالی، کاهش بارش و کمبود ذخایر آبی به ویژه پاسخگویی به نیاز آب شرب شهروندان، وزارت نیرو را دچار چالش های عدیده ای می کند؛ از این رو به نظر می‌آید در برخی مقاطع این وزارتخانه ناگزیر از انتقال آب بین حوزه ای می شود تا نقطه ای از کشور را از وضعیت اضطرار آبی خارج کند.

بررسی آثار انتقال آب در مبدأ و مقصد

اصل اینکه آیا انتقال آب سیاست درستی است یا خیر، وابسته به کار کارشناسی و دسترسی به اطلاعات و آمارهای دقیق از منابع آب مبدأ و مقصد است. در این صورت می توان نسبت به آثار و تبعات انتقال آب به مبدا یا مقصد اظهار نظر کرد. 

آنچه درباره انتقال آب از سد طالقان به استان های بزرگ و پرجمعیتی مانند تهران و البرز عنوان شده است، باید در این مبحث بررسی شود که آیا طراحان انتقال آب سد طالقان، سیاست انتقال موقت آب تا زمان تأمین آب تهران از سدهای مختص این استان ها را دنبال می کنند یا بحث انتقال دائم آب در دستور کار قرار گرفته است؟ 

در صورت پاسخ به این پرسش ها می توان از تبعات و آثار اعم از منفی یا مثبتی که بر مبدأ و مقصد می گذارد سخن گفت.

در صورتی که انتقال آب از سد طالقان به استان‌های تهران و البرز به صورت موقتی در راستای پاسخ دهی به بی آبی تهران به عنوان تنها گزینه باشد، تا حدی می توان گفت جز این چاره ای برای سیاست گذار باقی نمانده است. یا به بیان دیگر سدهای خالی راهکاری جز انتقال آب طالقان برای وزارت نیرو باقی نگذاشته است تا دست به دعا برداریم و طلب باران کنیم.

آثار اجتماعی غیرقابل چشم‌پوشی انتقال آب

با وجود اینکه انتقال آب سد طالقان به تهران تنها راهکار تأمین آب شرب تهرانی هاست، اما هیچ‌گاه نمی توان از این طرح دفاع کرد، زیرا تبعات و پیامدهای انتقال آب را نباید نادیده گرفت. آثار اجتماعی منفی انتقال آب همچنان نگرانی بزرگ اجتماعی و امنیتی برای کشور است. نمی توان اعتراضات مردمی در اصفهان درباره انتقال آب به یزد را در حوزه فلات مرکزی ایران فراموش کرد.

اینکه آب به چه مقصودی انتقال داده می شود، قطعاً خوشایند مردم مبدأ نیست. اینکه آب مختص شرب باشد یا برای مصارف صنعتی و کشاورزی منتقل شود، قطعاً می توان به چالش بزرگی برای کشور و چالش بین استانی شبیه به شکستن لوله های آب در اصفهان و موضوعات امنیتی ای که این استان‌ها بر سر انتقال آب همچنان درگیر آن هستند، تبدیل شود.

کار از تنش بی آبی گذشته است

باید اعتراف کرد، ایران دیگر دچار تنش آبی نیست، بلکه بحران آب بر سر بسیاری از مناطق کشور سایه افکنده است. سایه ای که مسئولان در قانون برنامه ششم برای نخستین بار از آن یاد کردند؛ یعنی بحران آب. امروز شهرهای بزرگی همچون تهران بحران بی آبی را به خوبی لمس می کنند، اما برای دور زدن بحران نمی توان به انتقال آب از سد طالقان اتکا کرد، زیرا نباید زمینه ساز تنش های اجتماعی و دامن زدن به اختلافات بین استانی شد. 

نباید نادیده گرفت انتقال آب حتی می تواند به جنگ داخلی و بین استانی منجر شود و این روند به صلاح مسئولان و کشور نیست. پس بررسی تأمین آب شهرهای بزرگی همچون تهران به صورت کارشناسی بسیار مهم است، لذا نباید چنان گذشته به سراغ استفاده از راهکارهای دم دستی رفت، بدون بررسی راهکارهایی که می تواند ما را از وارد شدن به بحران های دیگری نجات دهد.

چالش فلات مرکزی

بخشی از بحران آبی که امروز آن را تجربه می کنیم، ناشی از تصمیمات نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دهه های گذشته است. شاید در نگاه نخست انتقال صنایع آب بر به برخی استان‌ها و اصرار و پافشاری نمایندگان مجلس بر این روند به دلیل حمایت آن‌ها از مردم استان های خود و در راستای افزایش اشتغال در حوزه انتخابیه خود بوده است، اما زمانی این موضوع قابل اعتراض نیست که نگاه یک سویه ای نشده باشد. 

مطالبات نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید براساس در نظر گرفتن تمامی جوانب سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی باشد. فعالیت صنایع آب بر در فلات مرکزی ایران منطقی و براساس شرع عقلانی نبوده است. بی شک نمایندگان و همه تصمیم گیران باید تابع مدیریت منابع آب در خواسته ها و مطالبات خود برای حوزه های انتخابیه شان باشند.

نباید نادیده گرفت انتقال آب حتی می تواند به جنگ داخلی و بین استانی منجر شود و این روند به صلاح مسئولان و کشور نیست

دلسوزی نماینده مجلس برای همشهریانش قابل تأیید نیست وقتی صنایع آب بر در جایی که تأمین آب شرب با نگرانی های جدی رو به روست، مستقر می شوند. بی شک برای عبور از بحران های بزرگتر باید نگاهی نو به تصمیمات استان ها داشت و ملاحظاتی در نظر گرفت تا بدون توجیه ملاحظات منابع آبی اقدامی با عناوین اشتغال‌زایی در استان های خشک و کم بارش انجام داده نشود.

تراکم فروشی در تهران، بلای جان منابع آبی

انتقال آب سد طالقان به تهران تنها راهکار تأمین آب پایتخت نیست، زیرا جمعیت بالا و تراکم فروشی شهرداری که به ساخت ساختمان ها و واحدهای مسکونی غیر قابل توجیهی در این شهر منجر شده است، تبعات و پیامدهای منفی ازجمله تأمین نشدن آب مورد نیاز شهر به دنبال داشته است.

فقدان مدیریت منابع آب با وجود تصویب قوانین و برنامه های مرتبط با مدیریت منابع آبی در سه بخش کشاورزی، صنعتی و شرب ما را دچار چالش های جدی کرده است که راهکار عبور از آن انتقال آب از سد طالقان به تهران نیست.